Historia - Luchów Górny i Luchów Dolny

Czytany 6344 razy | środa, 04 listopad 2009

Luchów Górny i Luchów Dolny położone są na południowo – zachodnim skraju gminy, nad rzeką Starą dopływem Sanu i Luchówką, w obrębie Płaskowyżu Tarnogrodzkiego. Pierwsza wzmianka o Luchowach pochodzi z roku 1565 roku, gdy za wsią Ożanna istniało łowisko Luchów strzeżone przez służbę z Ożannej. W 1578 roku Luchów notowany był już jako osada należąca do starostwa leżajskiego. Wówczas było tu 20 zagrodników i 13 komorników oraz młyn i karczma (J. Półćwiartek 1972, s. 39 i 137). Istniał we wsi zapewne wyrób kamieni młyńskich, bowiem w 1584 roku z Luchowa sprowadzono do Zamościa 40 dużych i 30 mniejszych kamieni młyńskich (M. Stworzyński 1834, przyp. 295). W 1589 roku notowano we wsi cerkiew i karczmę oraz dwa młyny. Wieś liczyła wtedy 24 zagrodników i 36 komorników, tyle samo w 1628 roku (J. Półćwiartek 1972, s. 63, 137 i 225). W 1652 roku Luchów odłączono od starostwa leżajskiego i utworzono tenutę luchowską (J. Półćwiartek 1972, s. 49). Najazd Rakoczego w 1657 roku całkowicie spustoszyła wieś. W 1766 roku tenutę luchowską, w zamian za swoje wsie w powiecie pilzneńskim, otrzymał Adam Potocki, podkomorzy różański (J. Półćwiartek 1972, s. 52). Pierwsza wzmianka o cerkwi w Luchowie pochodzi z roku 1589. W 1765 roku była tu drewniana cerkiew parafialna p.w. św. Praksedy, która należała do dekanatu tarnogrodzkiego diecezji przemyskiej (W. Kołbuk 1998, s. 268). W latach 1841-66 wybudowano we wsi murowaną cerkiew klasycystyczną według projektu Ludwika Radziszewskiego. Jest to świątynia na planie krzyża, z ośmioboczną kopułą nad nawą. Posiada prezbiterium zamknięte prostokątnie, a przy nim zakrystię i skarbczyk. W 1919 roku utworzono w Luchowie parafię rzymskokatolicką, a dotychczasową cerkiew zamieniono na kościół p. w. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Józefa. Pierwotnie przy cerkwi istniał cmentarz grzebalny. Pierwotnie przy cerkwi istniał cmentarz grzebalny. Prawdopodobnie na początku XIX wieku wytyczono nowy cmentarz grzebalny czynny do około 1860 roku. Ponownie zaczęto go użytkować od 1919 roku, kiedy utworzono parafię rzymskokatolicką. Posiada kształt czworoboczny o pow. 0,8 ha. Przed 1862 rokiem wytyczono cmentarz dla ludności prawosławnej i był on czynny do końca lat 20-tych XX wieku. Obecnie posiada kształt czworoboku o pow. 0,5 ha (D. Kawałko 1994, s 219-220). W 1827 roku tutejszy filwark liczył 800 mórg ziemi ornej i 2260 mórg lasów. Pod koniec XIX wieku Luchów Dolny liczył 106 domów i 2092 morgi ziemi, natomiast Luchów Górny liczył 108 domów i 1861 mórg ziemi. Tutejszy folwark stanowił majorat generała Seymoura (SGKP, wypisy, s. 211). Według spisu z 1921 roku w Luchowie Dolnym były 142 domy i 842 mieszkańców, w tym 5 Żydów i 58 Ukraińców, natomiast w Luchowie Górnym było 166 domów i 842 mieszkańców, w tym 6 Żydów i 198 Ukraińców. W 1929 roku Stanisław Matraś posiadał w Luchowie 1134 ha. Od wiosny 1941 roku do listopada 1942 roku w Luchowie Górnym żandarmeria rozstrzelała około 60 żydów i Polaków. Ich zwłoki zakopano w lesie. W nocy z 29 na 30 czerwca 1943 roku wysiedlono mieszkańców wsi, a na ich miejsce osadzono Ukraińców. Dziś Luchów Dolny obejmuje obszar o pow. 1528 ha, liczba mieszkańców 596. Sołtysem wsi jest Pogorzelec Adam. Luchów Górny obejmuje obszar o pow. 2116 ha, liczba mieszkańców 594. Sołtysem wsi jest Abramek Jan.